Darülaceze'de 500 sakinin kontraktür değerlendirmesi
Ahmet GÜNEŞ, Nurullah YÜCEL, Ülkü NACAR, Sevgi Nafia ERDOĞAN, H.Esra ATEŞ
Geriatrik rehabilitasyonda en sık karşılaşılan sorunların başında eklem fleksibilitesinde ve kas gücündeki azalmaya bağlı olarak gelişen kontraktürler gelmektedir. Darülaceze’de yaşayan 500 sakin aktif ve pasif eklem açıları, deformiteler ve kas güçleri değerlendirilerek kontraktür açısından araştırıldı. Sakinlerin % 3’ü çeşitli sebeplerden dolayı değerlendirilemedi. Araştırma sonuçlarına göre sakinlerin % 20’sinde kontraktür olduğu, % 52’sinin kontraktür riski taşıdığı tespit edildi.
GİRİŞ : Yaşlanma fiziksel ve psikososyal yaşantıda progresif değişikliklerin görüldüğü, akut ve kronik hastalık insidansının arttığı fizyolojik bir süreçtir. Bu sürece kas tonusu ve gücünde, eklem fleksibilitesinde azalma da eşlik eder. Yapılan araştırmalar proflaktik önlemlerin eklem limitasyonlarını, kaslardaki hipotoniyi önleyebileceği, durdurabileceği, minimuma indirebileceği yönündedir. Ayrıca fiziksel kondüsyonun en üst düzeyde tutulmasıyla uzun vadede muskuloskeletal sistemin güçlendiği görülmüştür.
AMAÇ :Darülaceze’de kalan sakinlerin eklem fleksibilitesi ve kas güçleri açısından araştırılması ve bulgularına göre proflaktik çalışmalara, fizik tedavi uzmanı muayenesine veya spora yönlendirilmesi planlandı. Bu çalışmalarla olası eklem limitasyonları ve kas gücü kayıplarının en az seviyelere indirilmesi hedeflendi.
YÖNTEM :Bu çalışmada Darülaceze’de kalan sakinler fizyoterapistlerce kontraktür değerlendirme formu kullanılarak; aktif ve pasif olmak üzere servikal fleksiyon- ekstansiyon-rotasyon, sol-sağ omuz fleksiyon - ekstansiyon - abdüksiyon – addüksiyon - eksternal rotasyon - internal rotasyon - elevasyon, dirsek fleksiyon - ekstansiyon, el bileği supinasyon – pronasyon – fleksiyon - ekstansiyon, ayak dorsi fleksiyon - planter fleksiyon gibi eklem hareket açıları gonyometre ile ölçüldü. Kas gücü testi uygulanarak kalça fleksör – ekstansör – abdüktör – addüktör - eksternal rotatör - internal rotatör, gövde fleksör – ekstansör - rotatör kaslar ve diğerlerinin kas güçleri belirlendi. Eklem açıları derece olarak kaydedildi. Kas güçleri 0-1-2-3-4-5 olarak kaydedildi. Veriler SPSS programında değerlendirilerek, frekans dağılımı incelendi.
BULGULAR :Darülaceze’de kalan 500 sakin tarandı. Sakinlerin % 38’i bayan, %62’si erkektir (Tablo 1). Tablo 1 – Cinsiyete göre dağılım oranlarıYaş oranları Dünya Sağlık Örgütü’nün yaşlılık sınıflamasına göre % 11 genç, % 19 orta yaşlı, % 44 yaşlı, % 26 çok yaşlı olarak tespit edildi . Tablo 2 – Yaş gruplarına göre dağılım oranları Sakinlerin % 20 kontraktürlü, % 52 kontraktür riskli, % 28 risksiz grupta olduğu görüldü.Tablo 3 – Kontraktür durumu dağılım oranlarıBu verilere ve genel sağlık durumuna göre sakinlerin % 60’ı proflaksi programına alındı, % 28’i spora, % 9’u fizik tedavi uzmanına yönlendirildi. Tablo 4 – Yönlendirilen programların dağılım oranları
SONUÇ ve ÖNERİLER: Kontraktür Proflaksi Programı: Aktif ve pasif eklem hareket açıları, kas güçlerinin değerlendirme sonuçlarına göre sakinler bu programa alındı. Program her sakin için özel olarak hazırlandı. Bununla ilgili sağlık personeline üç gün eğitim verildi. Program uygulaması fizyoterapist ve sağlık personeli tarafından devam etmektedir. Bu çalışmayla Kontraktür insidansının en az seviyelere indirilmesi planlandı. Sonuçta sakinlerin psikososyal ve fiziksel durumlarının olumlu yönde değiştiği görüldü. Huzurevlerinde bu tür çalışmaların Kontraktür oluşma riskini azaltacağı düşünülmektedir. Spor: Taramaya katılan sakinlerden sağlık durumu yeterli olanlar spora yönlendirildi. Yapabilecekleri spor dallarıyla ilgili olarak spor hocalarıyla görüşüldü. Bu çalışmalarla huzurevlerinde kalan sakinlerin kondisyonlarının artırılmasıyla genel sağlık durumlarının da daha iyiye gideceği planlanmaktadır.Muayene: Değerlendirme sonuçları ve gözlemlere göre sakinler fizik tedavi uzmanına yönlendirildi. Muayene olması gereken sakinlerin belirlenmesinde bu tür taramaların yararlı olacağı sonucuna varıldı